Άγιος Νικόλαος Αχαΐας (Σπάτα)

Η γεωγραφική περιοχή που είναι σήμερα γνωστή ως Δυτική Κορινθία, κατά την αρχαιότητα και τους ιστορικούς χρόνους, αποτελούσε μέρος της Αχαΐας. Το ανατολικότερο τμήμα της αρχαίας Αχαΐας μεταξύ Σικυώνος και Αιγείρας ανήκει σήμερα στην Κορινθία.

Στο νότιο ορεινό τμήμα της, η αρχαία Αχαϊα δεν συμπεριελάμβανε την επαρχία Καλαβρύτων , καθώς και το σημερινό Δήμο Φενεού ,που τότε ανήκαν στη βόρεια Αρκαδία.

Η Ομηρική Αχαΐα διέφερε ακόμη περισσότερο από τη σημερινή σε σχέση με εκείνη των ιστορικών χρόνων καθώς εκτεινόταν μεταξύ της Πελλήνης ανατολικά κοντά στο σημερινό Ξυλόκαστρο και του Αιγίου δυτικά. Δηλαδή η Ομηρική Αχαΐα ουσιαστικά κατελάμβανε τη ζώνη που αντιστοιχεί στη σημερινή Αιγιάλεια. Η περιοχή του Ξυλοκάστρου που σήμερα ανήκει στην Κορινθία, αποτελούσε τότε το ανατολικότερο τμήμα της.

Την παλαιότερη μαρτυρία για την Αχαΐα βρίσκουμε στην ιστορία του Ηροδότου (5ος αι. π.Χ.), όπου απαριθμούνται 12 πόλεις και μεταξύ αυτών οι πόλεις της: Πελλήνη, Αίγειρα, Αιγαί, Βούρα, Ελίκη, Αίγιον. Είναι ενδιαφέρον ότι οι πόλεις: Αίγειρα, Βούρα, Κερύνεια, Ελίκη, Αίγιον, αναφέρονται σε απόσπασμα κειμένου του Αισχύλου που είναι παλαιότερο της ιστορίας του Ηροδότου κατά μερικές δεκαετίες.

Την Ηροδότεια διαίρεση της Αχαΐας σε δώδεκα πόλεις-επικράτειες, ακολουθούν ο γεωγράφος Στράβων (1ος αι. π.Χ.- 1ος αι. μ. Χ.) και ο περιηγητής Παυσανίας (2ος αι. μ.Χ.). Ο ιστορικός Πολύβιος (3ος-2ος αι. π.Χ.) γνωρίζει την ίδια διοικητική διαίρεση αλλά αναφέρει ότι η Ελίκη δεν υπήρχε στην εποχή του , γιατί είχε καταστραφεί από το σεισμό του 373 π.Χ.. Στη θέση της αναφέρεται η Κερύνεια, ΝΑ της Ελίκης.

Από την Αχαϊκή Δωδεκάπολη των ιστορικών χρόνων, όπως αυτή αναφέρεται στον κατάλογο του Ηροδότου, μόνο πέντε πόλεις είναι γνωστές στον Όμηρο: η Πελλήνη, η Υπερησίη (η μεταγενέστερη Αίγειρα), οι Αιγές, η Ελίκη και το Αίγιον. Αν και οι Αιγές δεν περιλαμβάνονται στον Κατάλογο των Πλοίων, είναι γνωστές στον Όμηρο ως κέντρο λατρείας του Ποσειδώνα μαζί με το κατεξοχήν κέντρο λατρείας του θεού που βρισκόταν στην Ελίκη (Ιλ. 8.201-204 και 20, 403-405) και όπου ο Ποσειδών λατρευόταν ως Ελικώνιος με την πρωταρχική του ιδιότητα ως θεού των υδάτων και της βλάστησης.

Η Ελίκη, το Αίγιον, η Πελλήνη και η Υπερησίη (Αίγειρα) απαριθμούνται στον Νηών Κατάλογο (2. 573-575) ως πόλεις του μυκηναϊκού βασιλείου του Αγαμέμνονα που έλαβαν μέρος στην εκστρατεία κατά της Τροίας.

Σύμφωνα με το Ομηρικό κείμενο, το βασίλειο του Αγαμέμνονα αποτελείται από ένδεκα πόλεις που βρίσκονται μεταξύ των Μυκηνών και της περιοχής του Αιγίου: Μυκήνες, Κλεωνές, Ορνειές και Αραιθυρέα στην Αργολίδα, Κόρινθος, Σικυών και Γονόεσσα στην Κορινθία, Πελλήνη, Υπερησία, Ελίκη και Αίγιον στην Αχαΐα. Το βασίλειο αυτό, ο Αιγιαλός όπως δηλώνεται στον καταληκτικό στίχο 575, δεν περιλαμβάνει καμία από τις Αχαϊκές πόλεις δυτικά του Αιγίου και διαφέρει σημαντικά από την ιστορική Αχαΐα που εκτείνεται δυτικά ως τα σύνορα με την Ηλεία.

Ο πυρήνας, επομένως, της χώρας που μετεξελίχθηκε στη μετέπειτα γνωστή Αχαΐα βρίσκεται στον Ομηρικό Αιγιαλό (Αιγιάλεια) και στις παλαιές μυκηναϊκές πόλεις.

Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από τον Αχαϊκό αποικισμό της Δύσης στον οποίο πήραν μέρος μόνον πόλεις της ανατολικής Αχαΐας. Πρώτη η Ελίκη το 730 π.Χ., ηγήθηκε του αποικισμού στην Κάτω Ιταλία με την ίδρυση της διάσημης αποικίας της Συβάρεως. Σε αυτή την πρωτοβουλία συμμετείχαν και άποικοι των Αιγών και της Βούρας.
Το παράδειγμα της Ελίκης ακολούθησαν οι Ρύπες και το Αίγιον που ίδρυσαν τις αποικίες του Κρότωνα και της Καυλωνίας πριν από το τέλος του 8ου αι. π.Χ. Αλλά ακόμη και αργότερα, τις τελευταίες δεκαετίες του 7ου αι. π.Χ., μόνον Αχαιοί από τις πόλεις της ανατολικής Αχαΐας συμμετείχαν στην ίδρυση του Μεταποντίου και της Ποσειδωνίας που ήσαν θυγατρικές αποικίες της Συβάρεως στο Ιόνιο και στο Τυρρηνικό πέλαγος αντίστοιχα. Σε αυτές τις κινήσεις, καμία πόλη της δυτικής Αχαΐας δεν συμμετείχε.

Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγουμε και όταν επιχειρήσουμε επισκόπηση των ιστορικών γεγονότων στην Πελοπόννησο κατά τον 8ο και τον 7ο αιώνα π.Χ. Στις εξελίξεις με πρωτοβουλία του Άργους, ηγεμονικής πόλης στην Πελοπόννησο του 8ου αιώνα, μόνον οι πόλεις της ανατολικής Αχαΐας συμμετείχαν. Οι ίδιες αυτές πόλεις έστειλαν τις αποικίες στη Δύση, ακολουθώντας το παράδειγμα της Κορίνθου που ίδρυσε την Κέρκυρα και τις Συρακούσες, και επιχείρησαν να αποκτήσουν ηγεμονική θέση στην Πελοπόννησο.

Το Αίγιον, για παράδειγμα, πολέμησε εναντίον των Αιτωλών για να επιτύχει τον έλεγχο του Κορινθιακού κόλπου. Η Πελλήνη και η Αίγειρα πολέμησαν κατά των Σικυωνίων. Η Αίγειρα μάλιστα που πριν ονομαζόταν Υπερησία, πήρε το νέο της όνομα μετά τη νίκη που επέτυχε κατά των Σικυωνίων το δεύτερο μισό του 7ου αι. π.Χ., χάρη στο τέχνασμα με τις αίγες, όπως διηγείται ο Παυσανίας (7.26.2-3).

Μια εξαιρετικώς ενδιαφέρουσα παρατήρηση είναι ότι στην περιοχή που ταυτίζεται ως Ομηρικός Αιγιαλός και εκτείνεται ανάμεσα στο Αργος και το Αίγιον, επικρατούν ονόματα πόλεων, περιοχών και προσώπων με την ίδια ρίζα αιγ. Για παράδειγμα, ο Αιγιαλεύς από τον οποίο πήρε το όνομά της η παράλια ζώνη της βορειοδυτικής Πελοποννήσου είναι ο αυτόχθων βασιλιάς της Σικυώνας, της οποίας το αρχαιότατο όνομα ήταν Αιγιάλη ή Αιγιαλοί (Παυσ. 2.6.5, Στρ. 8.6.25). Αιγιάλη ή Αιγιάλεια ονομαζόταν η κόρη του Αδράστου, πρώτου βασιλιά του Άργους που υπήρξε για μικρό διάστημα και βασιλιάς της Σικυώνας.

Τρεις από τις πόλεις του Αιγιαλού φέρουν τα ονόματα Αίγιον, Αίγειρα και Αιγές. Το παλαιό όνομα Αιγιαλός, παρέμενε σε χρήση στην Αχαΐα ακόμη και κατά την ύστερη αρχαιότητα, όπως μας πληροφορούν οι αρχαίες πηγές (Παυσ. 2.5.6 και 7.1.4, Στρ. 8.7.1), δηλαδή πολλούς αιώνες μετά την εγκατάσταση των Αχαιών στον Αιγιαλό υπό την ηγεσία του Τισαμενού γιου του Ορέστη στα τέλη της Μυκηναϊκής περιόδου (12ος αι. π.Χ.) και τη μετονομασία της χώρας σε Αχαΐα, ενώ σήμερα με το όνομα αυτό συναντάμε οικισμό , τον Άνω Αιγιαλό , ΝΔ από το Δερβένι .

1. Από όσα παρουσίασα πιο πάνω, μπορούμε να συμπεράνουμε τα εξής: Η Ομηρική Αχαΐα εκτεινόταν μεταξύ Πελλήνης (κοντά στο Ξυλόκαστρο) προς ανατολάς και Αιγίου προς δυσμάς, κατελάμβανε δηλαδή την περιοχή που αντιστοιχεί πρωτίστως στη σημερινή Αιγιάλεια η οποία διατηρεί και το αρχαιότατο όνομα της χώρας και την Δυτική Κορινθία.

2. Ο σχηματισμός της ενιαίας ιστορικής Αχαΐας ξεκίνησε αρχικά από τον Αιγιαλό δηλαδή την Ομηρική Αχαΐα, αμέσως μετά τη λήξη της βασιλείας και την καθιέρωση της αριστοκρατίας γύρω στον 9ο αι. π.Χ. Ο 8ος αιώνας φαίνεται πως υπήρξε η κρίσιμη καμπή για την αυτονομία των Αχαϊκών πόλεων, όπως δείχνουν οι αποικισμοί και οι απόπειρες ηγεμονίας στην Πελοπόννησο, που σταδιακά οδήγησε στην μετεξέλιξη της ενιαίας Αχαΐας.

3. Η ιστορική Αχαΐα φαίνεται πως γεννήθηκε τον 6ο αι. π.Χ., μετά την προσχώρηση και ένωση των πόλεων της δυτικής Αχαΐας. Τότε πρέπει να καθιερώθηκε και η Αχαϊκή Δωδεκάπολις, δηλαδή η Συμπολιτεία των Δώδεκα πόλεων της Αχαΐας που περιελάμβανε τις πόλεις του παλαιού Ομηρικού Αιγιαλού και τη νεότερη ένωση των πόλεων της δυτικής Αχαΐας.

Ο Λαρισσός ποταμός πηγάζει από το όρος Μόβρη, τροφοδοτεί με νερό τα οικοσυστήματα της Στροφιλιάς και χύνεται στο Ιόνιο πέλαγος.

Νερό από το φράγμα του Πηνειού μεταφέρεται με κανάλια και χύνεται στην κοίτη του Λαρισσού ποταμού προκειμένου να χρησιμοποιηθεί για την άρδευση των καλλιεργειών, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, που το νερό του Λαρισσού λιγοστεύει.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Οτων Πελασγών ή Προελλήνων, η Λάρισσα, την οποία οι αρχαιολόγοι Στράβων αναφέρει ότι δίπλα στο Λαρισσό υπήρχε η πιο αξιόλογη πόλη τοποθετούντου ο ποταμός. Ίχνη από τους οικισμούς αυτούς των Προελλήνων κοντά στο χωριό Λάππα και πιστεύεται ότι από αυτήν πήρε τ΄ όνομα βρίσκουμεΑχαΐα και σε άλλα υψώματα της Δυτικής Αχαΐας. Τότε ολόκληρη η μέσα στο "Τείχος των Δυμαίων" στον Άραξο, σε λόφους κοντά στη Κάτω Πελοπόννησος ονομαζόταν Πελασγία ή Απία.

Κατά τη Μυθολογία η Λάρισσα ήταν η μητέρα του Αχαιού και από τα νερά του ποταμού ήπιε ο Ηρακλής. Οι αρχαίοι τον Λαρισσό ποταμό ονόμαζαν και Βουπράσιον "απέχοντα από τηςστάδια και 30 από Δύμης" κατά τον Παυσανίαν.Στην αριστερή όχθη του Ήλιδος 157 υπήρχεΒουπράσιο που ανήκε στη Ηλεία. το Αρχαίο.

Ο Λαρισσός είναι το αναγνωρισμένο όριο μεταξύ Αχαΐας και Ηλείας και έγινε πολλές φορές πεδίο μαχών Αχαιών και Ηλείων που κατοικούσαν στις δυο γειτονικές χώρες Δυμαίας και Βουπρασίας.

ΘΡΥΛΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΛΑΡΙΣΣΟ

Επί Τουρκοκρατίας τα χωριά Καρόσι και Μπάδα επικοινωνούσαν μεταξύ τους μέσω μιας υπόγειας σήραγγας, την οποία διαπερνούσε ο Λαρισσός ποταμός. Τα παιδιά από το Καρόσι και ο καλόγερος που τους μάθαινε γράμματα πήγαιναν στο κρυφό σχολειό που γινόταν στο Μπάδα.

Κάθε φορά όμως ο καλόγερος έφτανε πρώτος. Απορώντας πως τα καταφέρνει, τα Καρουσόπουλα παρακολούθησαν τον καλόγερο και τον είδαν που έμπαινε στη σήραγγα.

Την επόμενη μέρα, πήραν κεριά και ξεκίνησαν να διασχίσουν τη σήραγγα, για να φτάσουν γρηγορότερα από τον καλόγερο, στο Μπάδα.Τα κεριά όμως τους έσβησαν και τα παιδιά πνίγηκαν στο ποτάμι. Ο καλόγερος χρησιμοποιούσε φανάρι για να βλέπει μέσα στη σκοτεινή σήραγγα χωρίς να κινδυνεύει να του σβήσει. Ο θρύλος συνεχίζεται λέγοντας πως τα φεσάκια των παιδιών τα βρήκαν στη πηγή του Χατζούρη (Χαραυγή).


ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ

ΧΗΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ	ΛΑΠΠΑ	ΜΑΤΑΡΑΓΚΑ
ΑΜΜΩΝΙΟ	0,2 mg/l	0 mg/l
ΝΙΤΡΩΔΗ ΙΟΝΤΑ	0,3 mg/l	0,05 mg/l
ΝΙΤΡΙΚΟ ΑΛΑΣ	35 mg/l	10 mg/l
PH	7,5	7
ΟΛΙΚΗ ΣΚΛΗΡΟΤΗΤΑ	17 dH	12dH
ΦΩΣΦΟΡΙΚΑ	1,7 mg/l	0 mg/l

 Συγκρίνοντας τις τιμές στις δυο περιοχές παρατηρούμε ότι το νερό στις πηγές είναι πολύ καθαρότερο απ΄ ότι στις εκβολές. Αυτό το συμπέρασμα μας επιβεβαιώθηκε και από τις βιολογικές μετρήσεις του νερού.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ

Η μέτρηση της ρύπανσης ενός ποταμού μπορεί να γίνει με την παρατήρηση των μακροασπόνδυλων που ζουν στον πυθμένα του ποταμού, κάτω από τις πέτρες ή μέσα στην λάσπη. Τα "ζωάκια" αυτά έχουν χωριστεί σε ομάδες, ανάλογα με την ευαισθησία τους στην ρύπανση και την αντοχή τους σ` αυτή. Με τη δική μας έρευνα, που έγινε στις πηγές του Λαρίσσου, εντοπίσαμε:

• ένα ecdyonurus, και πολλές προνύμφες ephemeroptera που ανήκουν στην πρώτη ομάδα, δηλαδή είναι πολύ ευαίσθητα στη ρύπανση.

• ένα gamaridae που ανήκει στη δεύτερη ομάδα, δηλαδή είναι λιγότερα ευαίσθητα και

• ένα chironomidae που ανήκει στην τρίτη ομάδα, δηλαδή είναι ανθεκτικά στη ρύπανση.

Αντίθετα, οι προσπάθειές μας για να εντοπίσουμε μακροασπόνδυλα στο Λάρισσο αμέσως μετά το χωριό Λάππα, απέτυχε. Εντοπίσαμε μόνο ένα "σκουληκάκι" (μάλλον ήταν ένα tubifex, αλλά δεν είμαστε σίγουροι, αν και αυτό, ανήκει στη τέταρτη κατηγορία ). Η ανυπαρξία μακροασπόνδυλων από την πρώτη, δεύτερη και τρίτη κατηγορία μας οδήγησε στο συμπέρασμα ότι ο Λάρισσος στην περιοχή αυτή είναι ένα "νεκρό" ποτάμι.

• Αν τα χελιδόνια πετούσαν χαμηλά ερχόταν βροχή
• Αν τα σύννεφα ήταν έντονα, γκρίζα και μαύρα ερχόταν καταιγίδα
• Όταν κατά τη δύση του ήλιου το χρώμα του ουρανού ήταν έντονο κίτρινο θα έβρεχε όλη την νύχτα
• Κατά τη δύση του ήλιου τα κοκκινωπά χρώματα είναι έντονα θα έχει καλό καιρό την επόμενη μέρα
• Όταν τα βατράχια έβγαιναν την νύχτα και «τραγουδούσαν» η επόμενη μέρα θα ήταν ηλιόλουστη με αρκετή ζέστη!!!
• Όταν είχε φεγγάρι με φωτοστέφανο , αυτό σήμαινε πως θα είχε δυνατό αέρα.
• Τα αστέρια όταν ήταν θολά, η επόμενη μέρα θα ήταν βροχερή.
• Όταν το φθινόπωρο αργούσαν να πέσουν τα φύλλα των δέντρων θα ερχόταν βαρύς χειμώνας.
• Αν η αράχνη ύφαινε μακριές κλωστές στον ιστό της θα ερχόταν καλοκαιρία
• Όταν η γάτα έπλενε το πρόσωπο της και κοιτούσε προς την δύση ο καιρός θα ήταν βροχερός
• Όταν η στάχτη στο τζάκι ήταν αραιή (πιο ρευστή) θα χαλούσε ο καιρός.

Στην Πλατανόβρυση (πρώην Μέτζενα) ερευνήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1930 μερικοί συλημένοι θαλαμωτοί τάφοι, ένας από τους οποίους περιείχε "συνήθη" μυκηναϊκά αγγεία. Στην ίδια περιοχή, στη θέση Καμίνι, υπάρχει και δεύτερο νεκροταφείο της περιοχής που δεν έχει εως τώρα ερευνηθεί.

Το μεγαλύτερο σε έκταση νεκροταφείο της περιοχής έχει εντοπιστεί και εν μέρει ερευνηθεί στον Άγιο Βασίλειο Χαλανδρίτσας. Η κεραμική που βρέθηκε στους θαλαμωτούς τάφους δεν διαφέρει από αυτήν που συναντάμε στα νεκροταφεία γύρω από τη Πάτρα. Από τα αξιολογότερα κτερίσματα των ταφών είναι ένας χάλκινος διπλός πέλεκυς. Σε γειτονική λοφοσειρά, γνωστή με το όνομα Τρουμπές, ανασκάφηκαν τρεις τάφοι, που στη βιβλιογραφία αναφέρονται λανθασμένα ως "θολωτοί". Πρόκειται, αντίθετα, για τυμβοειδείς κατασκευές, οι οποίες περιελάμβαναν κτιστούς θαλαμοειδείς τάφους, Τύμβος υπάρχει και στη περιοχή Αγραπιδιές.

Oι κιβωτιόσχημοι τάφοι του περιείχαν τέσσερα χειροποίητα αγγεία και μερικά πήλινα κομβία της ΜΕ ΙΙΙ - ΥΕ Ι περιόδου. Πρόκειται για εν μέρει κατεστραμμενα μνημεία, τα οποία δεν έχουν εως τώρα ερευνηθεί.

Στη θέση Σταυρός Χαλανδρίτσας έχει αποκαλυφθεί εκτεταμένος οικισμός, που ανάγεται στην ΥΕ ΙΙΙ Β - ΙΙΙ Γ περίοδο. Οι πληροφορίες που μας προσφέρει είναι ολοκληρωμένες και πολύπλευρες, καθώς αποτελεί μέχρι σήμερα το μοναδικό μυκηναϊκό οικισμό της δυτικής Αχαΐας, που η ανασκαφική έρευνα έχει φέρει στο φως κατα το μεγαλύτερο τμήμα του.

Ο οικισμός βρίσκεται κοντά στον αρχαίο δρόμο που οδηγούσε από τα παράλια προς την ενδοχώρα και, από την άποψη αυτή, η στρατηγική του σημασία στην ευρύτερη περιοχή είναι αυτονόητη. Εξάλλου την ίδια πορεία ακολουθεί και η σημερινή οδός Πατρών-Καλαβρύτων.Οι κατοικίες, μερικές από τις οποίες ήταν διώροφες, καταλαμβάνουν κυκλοτερώς την κορυφή και τα πρανή του χαμηλού λόφου. Αναγνωρίζονται ελεύθεροι κοινόχρηστοι χώροι αλλά και στενοί δρόμοι που συχνά καταλήγουν σε αδιέξοδο. Ιδιαίτερη αξία για την περιοχή της Δυτικής Αχαΐας εχει το γεγονός οτι η συγκεκριμένη εγκατάσταση ουδέποτε καταστράφηκε από φωτιά και δεν εγκαταλείφθηκε κατά την Υπομηκυναϊκή περίοδο. Ο πληθυσμός της, όμως, μειώθηκε δραματικά, προσλαμβάνοντας εμφανώς τις επιπτώσεις αρνητικών για τους Μυκηναίους εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή.

Στον ίδιο χώρο υπάρχουν ενδείξεις για παλαιότερη μεσοελλαδική παρουσία, η οποία είχε μάλλον τη μορφή νεκροταφείου γένους ή φυλής. Μια παλαιότερη πληροφορία για την ύπαρξη μυκηναϊκού οικισμού στα βόρεια της Χαλανδρίτσας, στη θέση Άγιος Αντώνιος, δεν έχει επιβεβαιωθεί από ευρήματα.

Στη θέση Πορί, κοντά στο γειτονικό Μοίραλι, αναφέρεται η ύπαρξηγ μυκηναϊκού νεκροταφείου θαλαμωτών τάφων, αλλά η ακριβής θέση του χώρου παραμένει άγνωστη.

Ιδιαίτερα σημαντική κατα τη Μυκηναϊκή περίοδο ήταν και η περιοχή του σημερινού Καταρράκτη. Στη θέση Δρακότρυπα ανασκάφηκε τμήμα οικισμού που χρονολογείται στη ΥΕ Ι και την ΥΕ ΙΙΙ περίοδο. Ένα μεγαλόσχημο κτίριο που ερευνήθηκε στον Άγιο Αθανάσιο κατοικήθηκε τόσο κατά τη Μεσοελλαδική όσο και την Υστεροελλαδική περίοδο, ενώ πιθανά ίχνη μυκηναϊκής κατοίκησης υπάρχουν και στον Άγιο Γεώργιο.

Ένας εκτεταμένος μεσοελλαδικός οικισμός στο Πυργάκι φανερώνει τη διαχρονική σπουδαιότητα της ευρύτερης περιοχής, η οποία κατέχει μια εξαιρετική στρατηγική θέση, καθώς αποτελεί σταυροδρόμι προς την ενδοχώρα της Αχαΐας, τη Δυμαία Χώρα, την Αρκαδία και τη Κορινθία.Τον κομβικό και μεγάλης σημασίας ρόλο της θέσης επιβεβαιώνει και η παρουσία δυο θολωτών τάφων πλησίον της Ροδιάς, οι οποίοι εκτός των άλλων περιείχαν ασημένια και χάλκινα σκεύη αλλά και χάλκινα όπλα, από τα οποία ξεχωρίζει εγχειρίδιο με διακόσμηση επίθετων δελφινιών από χρυσό και νίελο. Τμήμα νεκροταφείου θαλαμωτών τάφων ερευνήθηκε στη θέση Μπουγά-Καρέλα της Ροδιάς, οπου ορισμένοι από τους τάφους βρέθηκαν συλημένοι. Σε μικρή απόσταση από το νεκροταφείο αναφέρεται η ύπαρξη μυκηναϊκού οικισμού.

Σημαντικές μυκηναϊκές εγκαταστάσεις έχουν έρθει στο φως και στο δυτικό τμήμα του δήμου, το οποίο καταλαμβάνει η εύφορη πεδιάδα των Φαρρών. Στις ίδιες τις Φαρρές μερικοί τύμβοι με κτιστούς θαλαμοειδείς τάφους και γεωμετρικά ευρήματα φαίνεται να κατασκευάστηκαν προς το τέλος της Μεσοελλαδικής περιόδου και στην αρχή της Υστεροελλαδικής.

Στο Σταροχώρι (Λαλούσι), κοντά στο Κομποβούνι, υπάρχουν πληροφορίες για την ύπαρξη νεκροταφείου θαλαμωτών τάφων, ενώ βεβαιωμένη είναι η παρουσία τύμβου στη θέση Ξηρόκαμπος Σταροχωρίου, αμφίβολης όμως χρονολόγησης. Επίσης ασαφείς αναφορές κάνουν λόγο για πιθανή μυκηναϊκή κεραμική στο Βασιλικό, που ίσως προέρχεται από τάφο.

Ο Δήμος Δυτικής Αχαΐας είναι δήμος της περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας.
Συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης από την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Δύμης, Λαρίσου, Μόβρης και Ωλενίας.

Η έκταση του νέου δήμου είναι 572,22 τ.χλμ. και ο πληθυσμός του 25.916 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2011.Έδρα του δήμου είναι η Κάτω Αχαΐα.
Στο δήμο περιλαμβάνονται οι εξής πόλεις και οικισμοί του πρώην δήμου Δύμης (πληθυσμός: 10.227, απογραφή 2011):

Δημοτική Κοινότητα Κάτω Αχαΐας [ 6.880 ]

• αι Αλυκαί [ 144 ]
• η Κάτω Αχαΐα [ 6.618 ]
• τα Μανεταίικα [ 18 ]
• η Παραλία Κάτω Αχαΐας [ 91 ]
• η Πίσω Συκέα [ 9 ]

Τοπική Κοινότητα Αγιοβλασίτικων Αχαΐας [ 241 ]

• τα Αγιοβλασίτικα [ 84 ]
• η Κάπελη [ 36 ]
• ο Λεύκος [ 24 ]
• τα Στεναΐτικα [ 97 ]

Τοπική Κοινότητα Αλισσού Αχαΐας [ 750 ]

• ο Αλισσός [ 418 ]
• η Καμενίτσα [ 113 ]
• η Παραλία Αλισσού [ 196 ]
• ο Προφήτης Ελισσαίος [ 23 ]

Τοπική Κοινότητα Άνω Αχαΐας

• η Άνω Αχαΐα [ 229 ]

Τοπική Κοινότητα Ελαιοχωρίου Αχαΐας

• το Ελαιοχώριον [ 238 ]

Τοπική Κοινότητα Κάτω Αλισσού Αχαΐας [ 570 ]

• ο Γιαλός [ 101 ]
• ο Κάτω Αλισσός [ 469 ]

Τοπική Κοινότητα Νιφοραίικων Αχαΐας [ 598 ]

• τα Νιφοραίικα [ 485 ]
• η Παραλία Νιφοραίικων [ 113 ]

Τοπική Κοινότητα Πετροχωρίου Αχαΐας [ 721 ]

• τα Βεσκουκαίικα [ 79 ]
• ο Βυθούλκας [ 35 ]
• η Καρυά [ 294 ]
• τα Λαμπραίικα [ 76 ]
• ο Λογοθέτης [ 60 ]
• το Πετροχώριον [ 177 ]

Δημοτική Ενότητα Λαρισσού (ή Λαρίσου)
Στο δήμο περιλαμβάνονται οι εξής πόλεις και οικισμοί του πρώην δήμου Λαρίσου (πληθυσμός: 5.650, απογραφή 2011):

Τοπική Κοινότητα Μετοχίου Αχαΐας [ 1.483 ]

• το Βουπράσιον [ 6 ]
• ο Λάπας [ 1.000 ]
• το Μετόχιον [ 349 ]
• το Νέο Βουπράσιον [ 128 ]

Τοπική Κοινότητα Αγίου Νικολάου Σπάτων Αχαΐας [ 264 ]

• ο Άγιος Κωνσταντίνος [ 67 ]
• ο Άγιος Νικόλαος [ 197 ]
• η Μονή Αγίου Νικολάου [ 0 ]

Τοπική Κοινότητα Απιδεώνος

• ο Απιδεών [ 309 ]

Τοπική Κοινότητα Αράξου Αχαΐας [ 509 ]

• το Ακρωτήριο Αράξου [ 35 ]
• ο Άραξος [ 445 ]
• η Καλόγρια [ 29 ]
• οι Ταξιάρχαι [ 0 ]

Τοπική Κοινότητα Βελιτσών Αχαΐας [ 404 ]

• αι Άνω Βελιτσαί [ 239 ]
• αι Κάτω Βελιτσαί [ 165 ]

Τοπική Κοινότητα Καγκαδίου

• το Καγκάδιον [ 409 ]

Τοπική Κοινότητα Λακκοπέτρας Αχαΐας [ 782 ]

• η Ιονική Ακτή [ 26 ]
• το Καρνάρι [ 80 ]
• η Λακκόπετρα [ 645 ]
• το Λιμανάκι [ 31 ]

Τοπική Κοινότητα Ματαράγκας Αχαΐας [ 282 ]

• τα Κεφαλαίικα [ 165 ]
• η Ματαράγκα [ 117 ]

Τοπική Κοινότητα Μιχοΐου Αχαΐας [ 355 ]

• ο Κάνδαλος [ 51 ]
• το Μιχόιον [ 235 ]
• τα Τσαμαίικα [ 65 ]
• τα Ψευτέικα [ 4 ]

Τοπική Κοινότητα Πέτα

• ο Πέτας [ 308 ]

Τοπική Κοινότητα Ριόλου Αχαΐας [ 545 ]

• τα Μαζαίικα [ 17 ]
• ο Ριόλος [ 528 ]

Δημοτική Ενότητα Μόβρης 

Στο δήμο περιλαμβάνονται οι εξής πόλεις και οικισμοί του πρώην δήμου Μόβρης (πληθυσμός: 4.605, απογραφή 2011):

Τοπική Κοινότητα Καραίικων Αχαΐας [ 726 ]

• το Γομοστόν [ 249 ]
• τα Καραίικα [ 174 ]
• τα Καραμεσιναίικα [ 158 ]
• η Ράχη [ 145 ]

Τοπική Κοινότητα Κρίνου

• ο Κρίνος [ 303 ]

Τοπική Κοινότητα Λιμνοχωρίου Αχαΐας [ 965 ]

• το Καλαμάκιον [ 502 ]
• το Κάτω Λιμνοχώριον [ 169 ]
• το Λιμνοχώριον [ 278 ]
• η Παραλία Καλαμακίου [ 16 ]

Τοπική Κοινότητα Μύρτου Αχαΐας [ 397 ]

• τα Γιουλαίικα [ 101 ]
• ο Μύρτος [ 180 ]
• το Πουρνάριον [ 116 ]

Τοπική Κοινότητα Σαγαίικων Αχαΐας [ 1.868 ]

• οι Απόστολοι [ 88 ]
• τα Βραχναίικα [ 13 ]
• τα Γερουσαίικα [ 557 ]
• τα Μπουταίικα [ 149 ]
• τα Σαγαίικα [ 1.038 ]
• ο Σταθμός [ 23 ]

Τοπική Κοινότητα Φράγκας Αχαΐας [ 346 ]

• τα Σπαναίικα [ 61 ]
• τα Τσακώνικα [ 59 ]
• η Φράγκα [ 226 ]

Δημοτική Ενότητα Ωλενίας 

Στο δήμο περιλαμβάνονται οι εξής πόλεις και οικισμοί του πρώην δήμου Ωλενίας (πληθυσμός: 5.434, απογραφή 2011):

Τοπική Κοινότητα Αγίου Νικολάου Κράλης Αχαΐας [ 330 ]

• ο Άγιος Νικόλαος [ 39 ]
• τα Αυγεραίικα [ 61 ]
• τα Θωμαίικα [ 74 ]
• το Καλαμάκιον [ 109 ]
• το Ποιμενοχώριον [ 47 ]

Τοπική Κοινότητα Αγίου Στεφάνου Αχαΐας [ 901 ]

• ο Άγιος Στέφανος [ 124 ]
• η Παλαιά Περιστέρα [ 23 ]
• οι Φυλακές [ 754 ]

Τοπική Κοινότητα Άνω Σουδεναίικων [ 271 ]

• τα Άνω Σουδεναίικα [ 271 ]

Τοπική Κοινότητα Άρλας [ 335 ]

• η Άρλα [ 335 ]

Τοπική Κοινότητα Αχαϊκού [ 192 ]

• το Αχαϊκόν [ 192 ]

Τοπική Κοινότητα Γαλαναίικα [ 16 ]

• τα Γαλαναίικα [ 16 ]

Τοπική Κοινότητα Γκαναίικα [ 0 ]

• τα Γκανέικα [ 0 ]

Τοπική Κοινότητα Κάτω Μαζαράκι [ 714 ]

• το Κάτω Μαζαράκιον [ 714 ]

Τοπική Κοινότητα Λουσικών Αχαΐας [ 632 ]

• τα Λουσικά [ 454 ]
• τα Σπαλιαραίικα [ 146 ]
• η Υψηλή Ράχη [ 32 ]

Τοπική Κοινότητα Μιτοπόλεως Αχαΐας [ 349 ]

• η Κώμη [ 77 ]
• η Μιτόπολις [ 197 ]
• τα Σουβαλιωτέικα [ 75 ]

Τοπική Κοινότητα Πορτών [ 256 ]

• αι Πόρται [ 256 ]

Τοπική Κοινότητα Σαντομερίου Αχαΐας [ 314 ]

• τα Αμπελάκια [ 41 ]
• η Μονή Αγίας Μαρίνης Μαρίτσης [ 4 ]
• το Πολύλοφον [ 105 ]
• το Σαντομέριον [ 164 ]

Τοπική Κοινότητα Φλόκα Αχαΐας [ 189 ]

• τα Ζησιμαίικα [ 78 ]
• ο Φλόκας [ 111 ]

Τοπική Κοινότητα Φωσταίνης [ 219 ]

• η Φώσταινα [ 219 ]

Τοπική Κοινότητα Χαϊκαλίου Αχαΐας [ 399 ]

• τα Κατσαϊταίικα [ 42 ]
• τα Κουνελαίικα [ 40 ]
• το Χαϊκάλιον [ 317 ]

Τοπική Κοινότητα Χαραυγής Αχαΐας [ 317 ]

• το Νεοχώριον [ 100 ]
• τα Πηγάδια [ 147 ]
• η Χαραυγή [ 70 ]

Αθλητισμός 

Στο δήμο εδρεύουν 18 ποδοσφαιρικοί σύλλογοι.Σε παρένθεση αναγράφεται η κατηγορία στην οποία αγωνίζονται κατά την περίοδο 2011-2012:

• Α.Ο Άρης Κάτω Αχαΐας (Γ΄ Αχαΐας)
• Αχαϊκή (Δ΄ ΕΘΝΙΚΗ)
• Ατρόμητος Λάππα (Δ΄ ΕΘΝΙΚΗ)
• Εθνικός Σαγέικων (Α΄ Αχαΐας)
• Ωλενιακός (Α΄ Αχαΐας)
• Βουπράσιο (Β΄ Αχαΐας)
• Δόξα Νιφορέικων (Β΄ Αχαΐας)
• Κρίνος (Β΄ Αχαΐας)
• Λέων Άνω Αλισσού (Β΄ Αχαΐας)
• Πανμοβριακός Ριόλου (Γ΄ Αχαΐας)
• Πρωτέας (Β΄ Αχαΐας)
• Α.Ε. Ποντίων (Γ΄ Αχαΐας)
• Άρλα (Β΄ Αχαΐας)
• Απόλλων Βίδοβας (Β΄ Αχαΐας)
• Ακάδημος Λαρισσού (Β΄ Αχαΐας)
• Άρης Άνω Σουδενέικων (Γ΄ Αχαΐας)

Στο Δήμο επίσης εδρεύει η ομάδα μπάσκετ Α.Ο. Αχαγιά 82 (αγωνίζεται στο πρωτάθλημα της Γ΄ Εθνικής 2016 - 2017)

Η Αχαΐα είναι νομός της Ελλάδας που βρίσκεται στην βόρεια Πελοπόννησο και ανήκει στην περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας.

Συνορεύει στα ανατολικά με το νομό Κορινθίας, στα νότια με το νομό Αρκαδίας και στα νοτιοδυτικά με το νομό Ηλείας. Πρωτεύουσα του νομού είναι η Πάτρα, η τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, η οποία χαρακτηρίζεται και σαν την βασική ακτοπλοϊκή πύλη της χώρας προς την δυτική Ευρώπη.

Ιστορία

Η ιστορία της Αχαΐας ξεκινάει από τους αρχαίους χρόνους, ενώ πολιτισμός στην περιοχή εμφανίστηκε από το τέλος της νεολιθικής εποχής, όπως μαρτυρούν τα ευρήματα.

Πρώτοι κάτοικοι υπήρξαν οι Πελασγοί, οι οποίοι είχαν ιδρύσει πολλούς οικισμούς στην περιοχή η οποία τότε ονομαζόταν Αιγιάλεια, όπως αναφέρει και ο Παυσανίας. Αργότερα ήρθαν στην περιοχή τα ελληνικά φύλα, κατ' αρχήν οι Ίωνες από την Αττική γύρω στο 1406 π.Χ., οι οποίοι επιβλήθηκαν διαιρώντας την σε δώδεκα πόλεις με πρωτεύουσα την Ελίκη, μετονομάζοντας ταυτόχρονα την μέχρι τότε Αιγιάλεια σε Ιωνία.

Η περιοχή ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τα σημαντικότερα κέντρα του μεγάλου Μυκηναϊκού πολιτισμού, ενώ μετά τον Τρωικό πόλεμο, στον οποίο έλαβαν μέρος και αρκετές πόλεις της, οι Δωριείς την χρησιμοποίησαν ως πέρασμα από την κεντρική Ελλάδα (1100 π.Χ.), ώστε να εξαπλωθούν στην Πελοπόννησο.

Οι Δωριείς επικράτησαν σε ολόκληρη την Πελοπόννησο εκτός από την λεγόμενη τότε Ιωνία, αναγκάζοντας τους Αχαιούς της ευρύτερης περιοχής της Σπάρτης και του Άργους να ζητήσουν άσυλο στην χώρα των Ιώνων. Οι Αχαιοί κατέλαβαν τελικά την περιοχή το 1088 π.Χ. και της έδωσαν το όνομά τους που διατηρείται μέχρι σήμερα, δηλαδή Αχαΐα.

Οι Αχαιοί μετασχημάτισαν τους οικισμούς σε πόλεις, κάθε μία από τις οποίες αποτελείτο από επτά ή οχτώ δήμους, τις οποίες θωράκισαν. Ίδρυσαν επίσης την Πάτρα και το Λεόντιο. Η ίδρυση της Πάτρας πιθανολογείται στο 1082 ή 1041 π.Χ. με την συνένωση των οικισμών Αρόη, Άνθεια και Μεσσάτιδα, με προτροπή του Πρευγένη και του γιου του, Πατρέα.

Παρόλα αυτά, οι Αχαιοί διατήρησαν δύο θεσμούς των Ιώνων, τον διοικητικό, δηλαδή την ένωση των δώδεκα πόλεων με πρωτεύουσα την Ελίκη, και τον θρησκευτικό που ήταν ο λεγόμενος αμφικτιονικός θεσμός, ο οποίος συσπείρωνε όλους τους κατοίκους της χώρας στην Ελίκη για κοινή θυσία στο ιερό του Ελικώνιου Ποσειδώνα.

Γύρω στο 800 π.Χ. ανατράπηκε από την εξουσία ο οίκος των Ατρειδών και εγκαθιδρύθηκε η "Δημοκρατία των Γαιοκτημόνων", που λεγόταν και Αριστοκρατία. Τότε ιδρύθηκε από τους Αχαιούς η πρώτη ομοσπονδιακή οργάνωση της ανθρωπότητας, το "Κοινό των Αχαιών"΄, η λεγόμενη "Α' Αχαϊκή Συμπολιτεία", της οποίας η έδρα ήταν η πρωτεύουσα Ελίκη. 

Αργότερα η έδρα μεταφέρθηκε στο Αίγιο. Εκεί συγκεντρώνονταν οι αντιπρόσωποι των δώδεκα πόλεων και συσκέπτονταν ώστε να ρυθμίζουν τα κοινά τους συμφέροντα.

Ο θεσμός του "Κοινού των Αχαιών" αποτελούσε υπόδειγμα δημοκρατικής ομοσπονδίας των πόλεων τόσο για τους Έλληνες όσο και για τους ξένους, αφού ακόμα και οι Ρωμαίοι ενδιαφέρθηκαν ώστε η Ρωμαϊκή Σύγκλητος τον 5ο αιώνα π.Χ. έστειλε πρέσβεις στο "Κοινό" για να παρακολουθήσουν τις διαδικασίες.

Από τον 7ο μέχρι τον 5ο αιώνα π.Χ. παρατηρείται παρακμή και απομόνωση στην χώρα των Αχαιών, αφού είναι χαρακτηριστικό ότι δεν έλαβαν μέρος στους Περσικούς πολέμους, οι οποίοι είχαν τεράστια σημασία τόσο για τον ελληνισμό όσο και για την υπόλοιπη Ευρώπη.

Ο αξιοπερίεργος απομονωτισμός που τους διέκρινε την περίοδο εκείνη, φαίνεται και από το γεγονός ότι μετά τους Περσικούς πολέμους, όταν άρχισε η διαμόρφωση των δύο πολιτικό-στρατιωτικών κέντρων στην Ελλάδα, της Αθηναϊκής Ηγεμονίας και της Πελοποννησιακής Συμμαχίας, οι Αχαιοί και πάλι απουσίαζαν, ασχολούμενοι κυρίως με την οργάνωση των οικονομικών της χώρας τους, η οποία είχε ήδη φανεί από το 480 π.Χ. όταν κυκλοφόρησαν τα πρώτα ασημένια νομίσματά τους, τα οποία έκοψε η πόλη Αιγές, ενώ αργότερα ακολούθησαν η Δύμη, η Πελλήνη, η Αιγείρα και η Ελίκη καθώς και άλλες πόλεις τις σημερινής Αχαΐας, οι οποίες τότε ήταν αρκαδικές όπως ο Κλείτορας και η Ψωφίδα.

Εκείνη την περίοδο η Αχαΐα παρουσιάζει αξιόλογη ακμή στην γλυπτική, την αρχιτεκτονική και σε άλλες μορφές τέχνης.

Αργότερα οι Αχαιοί είχαν αρχίσει να βγαίνουν από τον απομονωτισμό και να συμμετέχουν στα ελληνικά πράγματα συμμετέχοντας στον Κορινθιακό (395-387 π.Χ.), τον Θηβαϊκό (371-362 π.Χ.) και τον Ιερό πόλεμο (355-345 π.Χ.).

Η κατάκτηση της Αχαΐας από τους Μακεδόνες, είχε σαν αποτέλεσμα να τοποθετηθούν φρουρές στις αχαϊκές πόλεις οι οποίες είχαν διχαστεί, ενώ διαλύθηκε το πανάρχαιο "Κοινό των Αχαιών". Επίσης άλλαξε το δημοκρατικό πολίτευμα, εξορίστηκαν πολίτες και παρατηρήθηκε αποσάθρωση στις παραγωγικές διαδικασίες με αποτέλεσμα την οικονομική αποδιοργάνωση.

Ακολούθησαν οι καταστροφικές επιδρομές των Γαλατών, οι οποίες όμως εξάντλησαν και νίκησαν τον μακεδονικό στρατό το 281 π.Χ., κάτι το οποίο οι αχαϊκές πόλεις εκμεταλλεύτηκαν και επαναστάτησαν εναντίον της μακεδονικής εξουσίας. Τότε με πρωτοβουλία της Δύμης, ιδρύεται νέα ομοσπονδία των Αχαιών, η "Β' Αχαϊκή Συμπολιτεία", η οποία στόχευε στην ενοποίηση όλων των ελληνικών πόλεων.

Σε αυτή προσχώρησαν μετά από προσπάθειες χρόνων 43 πόλεις και σχεδόν ολόκληρη η Πελοπόννησος εκτός από την Σπάρτη η οποία προσχώρησε αργότερα. Οχυρώθηκαν πολλές βασικές πόλεις της περιοχής, εκτός από την Πάτρα η οποία οχύρωσε μόνο την ακρόπολη της.

Όταν στην Σπάρτη επικράτησε ο μεταρρυθμιστής Κλεομένης, το μίσος των Λακεδαιμόνιων για τους Αχαιούς αναζωπυρώθηκε και εξαιτίας της εξάπλωσης της Συμπολιτείας τους, το οποίο ενθάρρυνε τους Αιτωλούς οι οποίοι ήρθαν σε ρήξη με τους Αχαιούς, ενώ ακολούθησε μια σειρά πολέμων οι οποίοι αποδυνάμωσαν τις ελληνικές πόλεις, με αποτέλεσμα οι Ρωμαίοι να εμπλακούν στα ελληνικά πράγματα και να προσπαθήσουν να μειώσουν την δύναμη της "Β' Αχαϊκής Συμπολιτείας", της οποίας τις στρατιωτικές δυνάμεις συνέτριψαν το 147 π.Χ. στη Σκάρφεια της Λοκρίδας. Τον επόμενο χρόνο ολόκληρη η Ελλάδα βρισκόταν υπό την εξουσία των Ρωμαίων, την οποία μάλιστα ονόμασαν Αχαΐα. Καταστράφηκαν πολλές αχαϊκές πόλεις όπως η Δύμη, αλλά κάποιες, ιδιαίτερα η Πάτρα, ωφελήθηκαν ιδιαίτερα.

Βυζαντινή και νεότερη περίοδος

Κατά την πρώιμη Βυζαντινή περίοδο η Αχαΐα γνώρισε οικονομική ανάπτυξη, η οποία ανακόπηκε πολλές φορές από τις επιδρομές των Γότθων, αλλά κυρίως των Σλάβων τον 8ο αιώνα μ.Χ. οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν την μείωση του εγχώριου πληθυσμού και κατέλαβαν πολλούς αχαϊκούς οικισμούς, από τους οποίους εκδιώχθηκαν και για τον λόγο αυτό επαναστάτησαν το 783 μ.Χ.

Νέα εισβολή Σλάβων υπήρξε λίγο αργότερα, το 805 μ.Χ., η οποία τελικά αποκρούστηκε. Τελικά οι λίγοι Σλάβοι που παρέμειναν στην Αχαΐα, περιορίστηκαν στα ορεινά, όπου δημιούργησαν τα λεγόμενα Νεζεροχώρια. Αυτοί αφομοιώθηκαν πλήρως από τον αχαϊκό πληθυσμό.

Στις αρχές του 13ου αιώνα η Αχαΐα ακολουθώντας την τύχη και πολλών άλλων ελληνικών περιοχών, καταλήφθηκε από τους Φράγκους από τους οποίους απελευθερώθηκε το 1430, ενώ ήδη αποτελούσε μέρος του Δεσποτάτου του Μυστρά. Ακολούθησε όμως το 1460 η κατάκτησή της από τους Τούρκους, οι οποίοι έδωσαν προσωρινά τη θέση τους στους Ενετούς το 1687, για να πάρουν πάλι την εξουσία το 1715 μέχρι την απελευθέρωση της Ελλάδας το 1828.

Σπουδαίο γεγονός της εποχής, εκτός από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, υπήρξαν τα Ορλωφικά, αφού στις 29 Μαρτίου 1770, ο μητροπολίτης Πατρών Παρθένιος, συγκέντρωσε τους προκρίτους στο Αίγιο και κήρυξε την επανάσταση εναντίον του κατακτητή, η οποία είχε άδοξο τέλος και δυσμενείς επιπτώσεις για τον ελληνικό πληθυσμό.

Όσον αφορά την ίδια την επανάσταση του 1821, λίγα χρόνια πριν την έναρξή της, εκπρόσωπος της Φιλικής Εταιρίας, ο Αντώνιος Πελοπίδας, έφτασε στην Πάτρα από την Κωνσταντινούπολη για να παρακινήσει επιφανείς Αχαιούς να γίνουν μέλη της οργάνωσης.

Τελικά το λάβαρο της επανάστασης σηκώθηκε στα Καλάβρυτα στις 25 Μαρτίου 1821, μετά από πενθήμερη πολιορκία των Τούρκων στο κάστρο της πόλης ενώ στις 23 Μαρτίου άρχισε η πολιορκία του κάστρου της Πάτρας. Η Αχαΐα όμως γνώρισε την μανία των κατακτητών κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής, αφού καταστράφηκαν τα Καλάβρυτα το 1943 ενώ είχε σφαγιαστεί ο άμαχος πληθυσμός της Πάτρας το 1940 από τους Ιταλούς.