Ένα ιστολόγιο για το χωριό Σπάτα Αχαΐας

Παρασκευή 1 Μαΐου 2015

Η πάροδος του λειψάνου του Άγιου Νικολάου

Χάρτης της Ευρώπης κατά το 1097.
Το Μπάρι ανήκει στο Πριγκηπάτο των Νορμανδών 
Μύρα στο Σουλτανάτο του Ρουμ

Βρισκόμαστε στο έτος 1087.Αυτοκράτωρ Ρωμαίων είναι εδώ και έξι χρόνια ο Αλέξιος Α’ ο Κομνηνός και Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως από τριετίας ο Νικόλαος Γ’ ο Γραμματικός.

Τριάντα τρία χρόνια πριν (1054), οι Εκκλησίες της Ρώμης και της Κωνσταντινουπόλεως έχουν ανταλλάξει αναθέματα και έχουν διακόψει την κοινωνία μεταξύ τους.

Το Σχίσμα μεταξύ Ανατολής και Δύσεως είναι γεγονός. Δεκαέξι χρόνια πριν, στις 26 Αυγούστου 1071, ο στρατός της Βασιλείας των Ρωμαίων έχει υποστεί ταπεινωτική ήττα στο Μαντζικέρτ της Αρμενίας και ο ελέω Θεού Αυτοκράτωρ Ρωμαίων Ρωμανός Δ’ ο Διογένης έχει πιαστεί αιχμάλωτος στα χέρια του Αλπ Αρσλάν, Σουλτάνου των απίστων Σελτζούκων Τούρκων. Η Μικρά Ασία έχει περάσει κατά το μεγαλύτερο τμήμα της στην επικράτεια του Σουλτανάτου του Ρουμ.

Η μακρά περίοδος της καταπίεσης και του εξισλαμισμού της χριστιανικής Μικράς Ασίας έχει αρχίσει. Από το 1076 έχει περάσει στα χέρια τους και η Ιερουσαλήμ. Κατά τα πρώτα έτη βασιλείας του Αλεξίου Α’ ανακτάται ο έλεγχος της Μικράς Ασίας, αλλά σύντομα κάποια τμήματά της περνούν εκ νέου υπό τον έλεγχο των Μωαμεθανών ασιατών εισβολέων.
 
Η εν Νικαία Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος. 
Στην πρώτη σειρά, δεύτερος από δεξιά, ο Άγιος Νικόλαος. Τοιχογραφία από την εκκλησία Σταυροπόλεως στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας

Μεταξύ αυτών και η μικρή πόλη των Μύρων της Λυκίας στο νοτιοδυτικό άκρο της μικρασιατικής χερσονήσου, την οποίαν είχε ποιμάνει κατά τον τέταρτο αιώνα ως επίσκοπος ο Άγιος Νικόλαος, ο πρωταγωνιστής της Α’ Οικουμενικής Συνόδου της Νικαίας της Βιθυνίας. Σημαντικότερος θησαυρός της πόλεως, που της προσδίδει ιδιαίτερη αίγλη σε όλο το χριστιανικό κόσμο, είναι τα μυροβολούντα λείψανα του Αγίου, τα οποία αναπαύονται επί επτά αιώνες σε μαρμάρινη σαρκοφάγο εντός της βασιλικής που έχει ανεγερθεί προς τιμήν του.

Η βασιλική του Αγίου Νικολάου στα Μύρα της Λυκίας (σημερινό όνομα Demre)

Εκμεταλλευόμενοι τη σύγχυση από τις δυσμενείς για την περιοχή εξελίξεις, ναυτικοί έμποροι από το Μπάρι της Απουλίας αφαιρούν τα λείψανα του Αγίου και τα μεταφέρουν στην πατρίδα τους. Σύμφωνα με μία εκδοχή, διέρρηξαν τη λάρνακα και τα έκλεψαν, παρά τις αντιδράσεις των Ορθοδόξων μοναχών.

Το εσωτερικό της αναστηλωμένης από το Ίδρυμα Ωνάση βασιλικής του Αγίου Νικολάου

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, εξ αιτίας των δεινών που υφίστατο η περιοχή από τους εισβολείς, οι μοναχοί που διακονούσαν στο προσκύνημα του Αγίου συναίνεσαν στην πρόταση των Ιταλών εμπόρων, που στην πραγματικότητα ήταν κληρικοί, να πραγματοποιήσουν την ανακομιδή των ιερών λειψάνων και τη μετακομιδή στο Μπάρι.

Η συληθείσα σαρκοφάγος του Αγίου Νικολάου στο ναό των Μύρων

Οι ίδιοι οι βέβηλοι δικαιολόγησαν την πράξη τους ισχυριζόμενοι ότι αφαίρεσαν τα λείψανα κατόπιν οράματος στο οποίο ο ίδιος ο Άγιος τους παρακάλεσε να μεταφέρουν τα λείψανά του, προκειμένου αυτά να σωθούν από τη Μουσουλμανική επέλαση.

Η μετακομιδή των λειψάνων του Αγίου Νικολάου.
Εικόνα του 17ου αιώνα από το Μουσείο Ιστορίας της πόλης Σανόκ της Πολωνίας

Ο ναός του Αγίου στο Μπάρι

Στις 9 Μαΐου του 1087 τρία εμπορικά καράβια έμπαιναν ξανά στο λιμάνι της πατρίδας τους, υστέρα από ένα ταξίδι στην Αντιόχεια της Κοίλης Συρίας. Η πόλη τα υποδέχτηκε ως ανεκτίμητο θησαυρό με ιδιαίτερο ενθουσιασμό και συγκίνηση. Ένα από αυτά της έφερνε τα ιερά λείψανα του Αγίου Νικολάου του θαυματουργού.

Η αγία τράπεζα, κάτω από την οποία βρίσκεται η κρύπτη με τα πολύτιμα κειμήλια

Για να τα στεγάσει μάλιστα, έκτισε μια μεγαλόπρεπη νέα Βασιλική στο όνομα του Αγίου και την 1η Οκτωβρίου του 1089 τα απέθεσε εκεί πανηγυρικά, σε μια κρύπτη της κάτω από τη μεγάλη μαρμάρινη Αγία Τράπεζα, ο Πάπας Ουρβανός Β΄. Από τότε παραμένουν εκεί. Στο ναό του Μπάρι έχει λειτουργήσει τα τελευταία χρόνια Ορθόδοξο παρεκκλήσι.

Η κρύπτη με τα σεπτά λείψανα

Κατά τη συναξαριστική παράδοση, τα τρία πλοία με το άγιο λείψανο αναχώρησαν από τα Μύρα την 1η Απριλίου του 1087 και έφθασαν στο Μπάρι στις 20 Μαΐου. Κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού τοποθετείται χρονικά και η πάροδος του ιερού λειψάνου από τα Επτάνησα. Υπάρχουν διάφορες εικασίες για πιθανή στάση τους προς ανεφοδιασμό, είτε στη Ζάκυνθο, είτε αλλού, χωρίς ωστόσο να είναι δυνατή κάποια απόδειξη βάσει ιστορικών στοιχείων.

Εξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου στο Μπανάτο της Ζακύνθου

Το βέβαιο είναι πάντως ότι το ιστορικό αυτό γεγονός καταγράφηκε ανεξίτηλα στη συνείδηση του ευσεβούς λαού της Ζακύνθου και της απέναντι πελοποννησιακής ακτής, ο οποίος κληροδότησε το γεγονός αυτό ως ιερή παρακαταθήκη στους απογόνους του, ώστε αυτή η ευλογημένη πάροδος να εορτάζεται πανηγυρικά στις 10 Μαΐου από τότε μέχρι σήμερα.

Το καμπαναριό του Αγίου Νικολάου των Σχίνων
Κέντρο του εορτασμού στη Ζάκυνθο είναι ο ναός του Αγίου Νικολάου των Σχίνων στο χωριό Φιολίτης, στον οποίο είναι αποθησαυρισμένο τμήμα του ιερού λειψάνου. Εορτάζει επίσης ο ιστορικός ναός του Αγίου Νικολάου του Μώλου στη Χώρα, καθώς και πολλά εξωκκλήσια στη ζακυνθινή ενδοχώρα.

Η εικόνα του Αγίου Νικολάου Σπάτα
Την ημέρα αυτή εορτάζει το προσκύνημα του Αγίου Νικολάου στο χωριό Σπάτα, το οποίο υπάγεται διοικητικά στο Δήμο Λαρισσού Αχαΐας και εκκλησιαστικά στην Ιερά Μητρόπολη Ηλείας και Ωλένης.Το παράδοξο αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι ο σημερινός Δήμος Λαρισσού ανήκε στο παρελθόν διοικητικά στην Ηλεία. Ο ποταμός Λαρισσός ή Ριολίτικο ποτάμι ήταν το όριο μεταξύ Αχαΐας και Ήλιδος. Κατόπιν ευρέσεως εικόνας του Αγίου Νικολάου που θεωρείται θαυματουργή, στις αρχές του 19ου αιώνα χτίστηκε εκκλησάκι για τους προσκυνητές και το 1875 ο ναός που υπάρχει μέχρι σήμερα.

Αχαιοί οδοιπόροι κατευθύνονται προς το προσκύνημα του Σπάτα.
Η φωτογραφία αυτή, καθώς και αυτές από τη Ζάκυνθο είναι από το Νυχθημερόν του πατρός Παναγιώτη Καποδίστρια

Το πανηγύρι του Αγίου Νικολάου Σπάτα συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό πιστών από την Αχαΐα και την Ηλεία, οι οποίοι συνηθίζουν να προσέρχονται πεζοί, διανύοντας πολλές φορές μεγάλες αποστάσεις. Με αυτό τον τρόπο τιμούν το Μυροβλύτη Άγιο, ο οποίος έστω και υπό αυτές τις περιστάσεις ευλόγησε την περιοχή μας στο αναγκαστικό ταξίδι του προς την Ιταλία.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Google Ads | Το κάθε κλίκ μετράει